Boerderijen op 't Billând en 't Bildt (2)
Boerderijen op ’t Bildt (2)
Sytse Keizer
Gebouwen, boerderijen vanuit en voor het landschap
Vorig jaar, 24 juli 2024 schreef ik hier in de Bildt.nu mijn eerste artikel over dit onderwerp. Ik pak de draad nu weer op over de ontwikkeling van de boerderijen op Billând en ’t Bildt over 1000 na Chr. tot nu. Gedurende ongeveer 500 jaar (58 v Chr.- 5e eeuw) was West-Europa een deel van het Romeinse Rijk. Ik heb nog sporen van de Romeinen op ’t Bildt teruggevonden. In de 5e eeuw kregen de Franken steeds meer invloed in West-Europa en na 734 na Chr. ook op ’t Billând en omgeving toen ze de Friezen versloegen op de Burdine bij Akkrum. Al in die 8e eeuw kon de lokale adel steeds meer zelfstandiger opereren. Zij legden hier toen in de 8e en 9e eeuw woonterpen aan verspreid over de oeverwallen van de Burdine, rivier de Ried, natuurlijke kwelderwallen en zomerdijk Ouwe-Dyk langs de noordkant van Billând. (afbeelding 2.) Hier werden woningen, boerderijen en burchten op gebouwd. Burchten in de vorm van Ringwalburchten, verdedigbare stinsen en uithoven dienden als woning/boerderij, als militaire vesting, maar ook als bestuurlijk centrum. De ringwalburcht ten Zuidoosten van St.-Annaparochie moest bescherming geven bij onraad (Vikingen) In de 10e eeuw woedden er oorlogen tussen de adellijke families en zij vroegen de geestelijken om hulp om de leefomgeving verder in cultuur te brengen. In de 11e en 13e eeuw kregen de territoria vaste vorm als autonome sociaal-politieke structuren. De burchten werden ook de basis voor het verder ontginnen van hun territorium door bv. de aanleg en ophogen van zomerdijken (eind 9e eeuw-1500) , graven van kanalen, nieuwe waterwegen. De Burdine werd rond 1200 afgedamd. In Afbeelding 1: Winkelhaakboerderij de Bontemantel ten westen van St.-Annaparochie, ca. 1000 jaar eerder ’n woonterp met woningen en boerderij op de oeverwal van de Burdine., rechtsboven het gebouw in 1571, ook met de woning met trapgevel haaks op de schuur.
Colofon
Billând 2022-2025
