De veranderende Oudebildtdijk
Inleiding
De bedding van de laatste Burdines is tussen ca. 1200 en 1260 meerdere malen afgedamd in de toen Monnikendijk. Het was een zwak gedeelte daar tussen de Noorderweg en Koude Weg. (afb. 1 en afb. 2). Deze Monnikendijk die tussen 1505 en 1508 voor de laatste keer werd opgehoogd, bestaat uit twee gedeelten: de latere Armendijk en Oudebildtdijk (afb. 2). De Oudebildtdijk beschermt een groot gedeelte van het Oud-Bildt en is zo genoemd toen de verhoogde zomerdijk ten noorden hiervan de naam Nieuwebildtdijk kreeg. Die dijk ligt om het Nieuw-Bildt. De Armendijk "omarmt" het laatste stukje Oud-Bildt. In het bestek van 1505 stond voor de lengte van deze Bildtdijk 4000 roeden. De totale lengte van de Oudebildtdijk en Armendijk is 14 km en 250 m. Er wordt beweerd, dat de Bildtdijk (Armendijk en Oudebildtdijk) als een soort afsluitdijk in 1505 door de Middelsee is aangelegd. Mijn onderzoek toont aan dat dat een mythe is. Ik heb veertien bewijzen gevonden die dit verder onderbouwen. Hier noem ik de eerste vier.
Bewijs 1
De basis van de Oudebildtdijk wordt gevormd door een kwelderwal. (afb. 3) Die is steeds verhoogd. Hij functioneerde als zomerdijk. In de winter zorgden hoogwater en stormen voor overstromingen. 's Zomers bood hij voldoende bescherming tegen de zee en liet men het vee grazen op het nieuwe Billând.
Bewijs 2:
“Dat er een weg vanaf de Noorderdijk naar het westen moet zijn aangelegd en wellicht de grondslag is geweest van de latere bedijking door de pachters in 1505-1508.” Dit is mede uitgevoerd door de kloosterlingen van Mariëngaarde en Lidlum, die zich daar midden 12e eeuw strategisch aan weerszijden van de Middelsee vestigden. De geschiedkundige Van der Wal schreef aan het einde van de negentiende eeuw: ” De weg werd verhoogd voor beschutting van het land bij gewone zomervloeden en diende ook voor het vervoer van het weidvee”.
Bewijs 3
Dit zijn de sporen van leven, langs de zomerdijk in en om Oudebildtzijl. Deze sporen zijn nog terug te zien aan de hand van een complex van een Haven/sluis uithof, kalkovens en tichelwerk van de 13e eeuw. Ik kom daar nog op terug.
Bewijs 4
Hypothese van Ehbrecht. ‘De Friese elite moet ze hier binnengehaald hebben’ ,de monniken van Mariëngaarde en Lidlum, voor het aanleggen van zomerdijken, afdammen van geulen en stichten van waterschappen bij gebrek aan centraal bestuur. (zie Bildtse tijden, Monniken op Billând 7 aug. 2024.)
Dat de Oudebildtdijk vaak is veranderd wordt ook in het vervolg aangegeven.
Bron: Sytse Keizer,2022, Billând.
www.sytsekeizer.nl
Colofon
Billând 2022-2025
